فرض کنید می‌توانید با ماهی‌ها صحبت کنید؛ اگر ازشان راجع به کیفیت آب بپرسید، احتمالاً در چشم‌هایتان زل می‌زنند و می‌پرسند:«آب؟ آب چیست؟»
واقعیتش این است که هنر هم دقیقه مثل همان آب اطراف ما در جریان است؛ آن‌قدر که گاهی حواسمان نیست که داریم به شاهکارهای هنری یک خالق بزرگ نگاه می‌کنیم.
اما گاهی خودمان هم دوست داریم به قول میکل‌آنژ، هنرمند شویم و «سایه‌ای از کمال الهی» را نشان بدهیم. مثلاً تصویری را ثبت کنیم یا با طراحی یک لباس تازه زندگی را جذاب‌تر کنیم.
با همه‌ی این توصیف‌ها، تابه‌حال به بازار کار رشته هنر فکر کرده‌اید؟ به‌هرحال هنرمندها هم قرار است یک‌جوری روزگارشان را بگذرانند و چه‌بهتر که آدم از راهی که حسابی دوستش دارد و در آن استعداد دارد، کسب درآمد کند.
خب اگر دوست دارید هم طریق هنرمندی را طی کنید هم اوضاع مالی‌تان در آینده خوب باشد؛ با ما باشید که می‌خواهیم بازار کار رشته هنر در ایران و بازار کار رشته هنر در خارج از ایران را بررسی کنیم.
تا یادمان نرفته باید بگوییم اصل جمله‌ی جناب میکل‌آنژ این است: «حقیقت اصلی هنر، نشان دادن سایه‌ای از کمال الهی است.»
با پرطرفدارترین رشتههای هنری در ایران آشنا شوید
تقریباً در تمام زیرگروه‌های تحصیلی، بعضی از رشته‌ها بین دانش‌آموزان طرفداران بیشتری دارند. همان‌طور که تجربی‌ها با رویای پزشک شدن صبحشان را شب می‌کنند، بچه‌های هنر هم به رشته‌هایی مثل
- نقاشی
- گرافیک
- سینما
- طراحی صنعتی
- عکاسی
- طراحی لباس
علاقه و گرایش بیشتری دارند. حالا چرا این رشته‌ها پرطرفدارتر هستند؟ صرف‌نظر از جذابیت ذاتی‌ای که در بعضی از این رشته‌ها وجود دارد؛ تقریباً تمام این رشته‌ها جایگاه شغلی نسبتا خوبی دارند؛ به شرطی که درآن‌ها استاد شوید و بتوانید به اعتبار هنری کافی دست پیدا کنید، می‌توانید در هر یک از این رشته‌ها به درآمد مناسبی برسید.
نگاهی به رشتههای پردرآمد هنر و بازار کار آن‌ها
بازار کار رشته نقاشی در ایران
اگر فکر می‌کنید یک ایران درودی دوم در وجودتان وجود دارد، همین حالا دست به قلمو شوید و نقاشی زندگی خودتان را بکشید.
رشته‌ی نقاشی یکی از رشتههای نسبت سخت رشته‌ی هنر است. آزمون ورودی برای این رشته به شکل دو مرحله‌ای برگزار می‌شود و دانش‌آموزان بعد از قبولی درآزمون سراسری باید در مصاحبه هم شرکت کنند.
خوش‌شانس‌هایی که وارد دانشگاه می‌شوند هم با درس‌‌ها و کارگاه‌هایی مثل عکاسی پایه، هندسه‌ی مناظر، کارگاه چاپ دستی، کارگاه حجم‌‌سازی، تاریخ هنر و … سر و کار دارند.
اما خبر بد اینکه بازار کار رشته هنر در ایران با نقاش‌های تازه‌کار چندان خوب تا نمی‌کند و معمولاً بیشتر نقاش‌ها در کنار کشیدن تابلو به سراغ آموزش در موسسه‌های آزاد هم می‌روند. و البته برای درآمد بهتر خوب است که به فعالیت در موسسه‌هایی مثل صداوسیما، مطبوعات، فرهنگسراها و شهرداری (شاخه‌ی نقاشی دیواری) فکر کنند.
بازار کار رشته نقاشی در خارج از ایران
نقاشی شغلی است که فقط به روی بااستعدادها لبخند می‌زند. بنابراین اوضاع بازار رشته هنر و نقاشی در خارج از ایران هم تفاوت چندانی با داخل کشور ندارد. دانشجویان رشته‌ی نقاشی‌ای که در خارج از کشور تحصیل‌کرده‌اند معمولاً می‌توانند نقاشی‌هایشان را در گالری‌های مختلف به نمایش گذاشته و از فروش آن‌ها کسب درآمد کنند.
یا در مؤسسات مختلف به آموزش نقاشی بپردازند. همچنین در صورت ادامه تحصیل در رشته هنر و نقاشی امکان کار به‌عنوان مدیر هنری یا بخش بایگانی موزه‌های هنری هم فراهم است. اما با تمام این تعریف‌ها نقاش‌ها در هیچ کجای دنیا درآمد ثابتی ندارند و معمولاً بعد از چندین سال و کسب تجربه‌ی زیاد و مطرح‌شدن به‌عنوان یک نقاش حرفه‌ای می‌توانند به درآمد نسبت مناسبی برسند.
بازار کار رشته گرافیک در ایران
این روزها اگر در شهر سر بچرخانید، احتمالاً چشمتان به تابلوهای شهری مختلف و نشان شرکت‌های مختلف می‌خورد. طراحی تمام این تابلوها و البته آرم شرکت‌ها به عهدهی یک گرافیست کاربلد است.
اگر نویسنده‌ها نهایت تلاششان را می‌کنند تا با کلمه‌ها مفاهیم را انتقال بدهند، گرافیست‌ها معانی پیچیده را سوار بر تصاویر می‌کنند و با یک طرح جذاب یک ماجرای پیچیده را به ساده‌ترین شکل ممکن در اختیار ذهن مخاطب می‌گذارند.
در واقع گرافیک ترکیبی از هنرهای تجسمی، نقاشی، طراحی، رنگ‌شناسی و هنر ساختن و خلق یک اثر هنری بر روی کاغذ یا صفحات بزرگ و … است. پس برای موفقیت در آن باید حسابی خلاق باشید.
گرافیک البته شاخه‌های مختلفی دارد:
گرافیک بصری یا Visual communication که شامل طراحی لوگو، طراحی جلد، طراحی پوستر، طراحی وب و … است
تصویرسازی یا Illustration که حوزه‌هایی مثل تصویرسازی برای نشریات، کتاب‌های کودک، کتاب‌های علمی و آموزشی و انواع نقشه‌ها را پوشش می‌دهد.
گرافیک محیطی که به معنای طراحی گرافیکی یک محیط با ایجاد نقشه و مشخص کردن بخش‌های مختلف آن با رنگ‌های متفاوت است. این نوع طراحی به افراد دیگر در استفاده از نقشه‌های مختلف و فضاسازی بهتر کمک می‌کند.
گرافیک علاوه بر اینکه رشته‌ی پرطرفداری است، هزینه‌ی اولیه نسبتاً بالایی هم دارد چون حداقل یک رایانه‌ی شخصی با کارت گرافیک خوب باید در جیبتان داشته‌باشید.
بازار کار گرافیک در ایران خوب است، و فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در واحد تبلیغات شرکت‌های بزرگ و کوچک، صدا و سیما، وزارت ارشاد و … فعالیت کنند. همچنین امکان فعالیت به صورت پروژه‌ای هم در رشته‌ی گرافیک وجود دارد و اگر بتوانید سرعت و خلاقیت را باهم ترکیب کنید، می‌توانید چند پروژه را باهم به سرانجام برسانید و به درآمد خوبی برسید.
بازار کار گرافیک در خارج از ایران
تصویر یک زبان مشترک در همه‌جای دنیاست. برای همین یک گرافیست کار درست تقریباً می‌تواند در تمام دنیا کاری پیدا کند. در آمریکا رشد فرصت‌های شغلی گرافیست‌ها از سال 2010 تا 2020 حدود سیزده درصد رشد داشته‌است. ضمن اینکه کمپانی‌های بزرگ تصویرسازی هم همیشه درهایشان را به روی استعدادهای جوان باز می‌کنند. (به شرطی که واقعا استعداد و مهارتتان بی‌همتا باشد)
بازار کار رشته سینما در ایران
سینما یا همان هنر هفتم خودمان از همان اولین روزهایی که برادران لومیر پیچ‌هایش را ردیف و سفت کردند؛ رشته‌ی پرطرفداری بوده‌است.
اگر شما هم یکی از این طرفداران پر و پاقرص هستید، خوب است بدانید که رشته‌ی سینما دارای چهار گرایش کارگردانی، فیلمنامه‌نویسی، تدوین و تصویربرداری است.
تقریبا تمام گرایش‌های سینما دارای واحدهای عملی هستند و یک هنرجوی سینما باید تسلط نسبتاً خوبی روی موضوعات روز، فرهنگ جامعه، تاریخ سینمای ایران و جهان و … داشته‌باشد. البته بیشتر این مباحث به شکل کامل در دانشگاه تدریس می‌شود. اما برای موفقیت بهتر است محدود به دروس تئوری و دانشگاه نباشید و از همان اول راه خودتان شروع به کسب تجربه و افزایش اطلاعاتتان کنید.
فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها می‌توانند در صدا و سیما یا به شکل مستقل کارشان را شروع کنند. اما با توجه به بودجه‌ی محدود سینمای ایران بازار کار چندان مطلوبی در انتظار فارغ‌التحصیلان این رشته نیست و فقط با استعدادترها می‌توانند جای خودشان را در این بازار پیدا کنند.
بازار کار رشته سینما در خارج از ایران
سینما یک هنر بین‌المللی است؛ با این‌وجود بافرهنگ هر کشور ارتباط نزدیکی دارد. از طرف دیگر بسیاری از کشورها دارای دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی معتبری هستند که هرساله کارگردانان و هنرمندان بااستعدادی را به عرصه فیلم‌سازی و سینما معرفی می‌کنند. طبیعی است که این هنرمندان نسبت به یک مهاجر برای موفقیت شانس بیشتری دارند.
البته خوب است بدانید که فارغ‌التحصیلان رشته‌ی سینما می‌توانند در دانشگاه‌ها و موسسات عالی سایر کشورها ثبت‌نام کنند(هر دانشگاه شرایط پذیرش خاص خودش را دارد.) و بعد از فارغ‌التحصیلی در بخش‌های هنری کشورهای دیگر مشغول به کار شوند.
بازار کار رشته طراحی صنعتی در ایران
یک اسباب‌بازی کودک بادوام و دوستدار محیط‌زیست باید چه سر و شکلی داشته‌باشد؟ این سوالی است که یک طراح صنعتی در حوزه‌ی ساخت اسباب‌بازی از خودش می‌پرسد، و بعد از کلی تحقیق و پیدا کردن جواب و پس از بررسی بخش‌های مختلف، طرح نهایی را می‌کشد و آن را تحویل کارگزار می‌دهد.
طراحی صنعتی درواقع هنر به‌کارگیری طراحی در صنعت است. این رشته هم مثل سایر رشتههای هنر پنج گرایش مختلف دارد:
- طراحی محصول که شامل طراحی لوازم‌خانگی، لوازم صوتی و تصویری، طراحی اسباب‌بازی، نوشت‌افزار و لوازم اداری و …است
- طراحی دکوراسیون که فارغ‌التحصیلانش به طراحی دکوراسیون اداره‌ها، خانه‌ها و … مشغول می‌شوند
- طراحی محیطی که با نگاهی ویژه به طراحی مبلمان شهری و فضاهای شهری مثل پارک‌‌ها، ایستگاه‌های اتوبوس و تاکسی، نمایشگاه‌ها، مرکزهای خرید … می‌پردازند.
- طراحی خودرو که در طراحی نمای داخلی خودرو و بدنه استفاده می‌شود.
- طراحی اصلاحی که به اصلاح فرم یک وسیله یا محیط به منظور بهتر شدن عملکردش می‌پردازد.
خب با توجه به توضیحات بالا می‌بینید که ابتکار، خلاقیت و توجه به ساختارهای یک وسیله یا یک سیستم از خصوصیات بارز یک طراح صنعتی موفق است. از طرف دیگر خوب است که طرفداران این رشته اطلاعات ریاضی‌شان را هم افزایش بدهند چون بخشی از حساب و کتاب بهینه‌سازی یک محصول و سود و زیانش به عهدهی طراح صنعتی است.
اما بازار کار طراحی صنعتی در ایران چگونه است؟ در کشور ما با توجه به کم بودن تولید‌کننده‌ها و تولید محصولات منحصربه‌فرد، بعضی از گرایش‌های طراحی صنعتی مثل طراحی صنعتی خودرو بازار کار چندانی ندارند.
در مقابل طراحان دکوراسیون اوضاع بهتری دارند و فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در اداره‌های خصوصی طراحی و معماری مشغول به کار شوند.
بازار کار رشته طراحی صنعتی در خارج از ایران
طراحی صنعتی در خارج از کشور هم شغل چندان پر رونقی نیست. البته بازار کار در کشورهای صنعتی مثل آلمان یا آمریکا بهتر است. اما با توجه به تغییرات دائمی کشورها و توجه‌شان به یک صنعت خاص بعد از تغییرات بزرگ(مثل بحران‌های اقتصادی یا موضوعی مثل ویروس کرونا و …) شاید خوب باشد که کشورها را بر اساس نوع صنعت و نیازشان به طراحان یک رشته‌ی ویژه (مثل طراحی خودرو یا لوازم صوتی و تصویری و …) دسته‌بندی کنید و بعد به شکل جداگانه بازار کارها را موردبررسی قرار دهید.
بازار کار رشته عکاسی در ایران
رشته‌ی عکاسی یکی دیگر از رشتههای هنر است که با توجه به پرهزینه بودن ابزار اولیه‌اش مثل دوربین خوب، هرروز از تعداد علاقه‌مندانش کمتر می‌شود. از طرف دیگر بسیاری از هنرمندان ترجیح می‌دهند به‌جای رفتن به دانشگاه از طریق آموزشگاه‌های آزاد فوت‌وفن‌های عکاسی را یاد بگیرند.
به‌هرحال از هر راهی که وارد رشته‌ی عکاسی بشوید، می‌توانید دریکی از زیرشاخه‌های عکاسی خبری، عکاسی هنری، عکاسی تبلیغاتی و مدلینگ، عکاسی طبیعت و مستند، عکاسی سیاسی، عکاسی چهره و پرتره، عکاسی ورزشی و … مشغول کارشده و کسب درآمد کنید.
یک عکاس باید ذوق هنری داشته و بتواند از زاویه‌های جدید به موضوعات مختلف نگاه کند در کنار این موضوع باید بتواند شرایط مختلف را مدیریت کند و از دریچه‌ی درست به سوژه نزدیک بشود(مثلا پشت دروازه‌ی تیم بازنده برای شکار لحظه‌ها نایستد!)
فارغ‌التحصیلان عکاسی معمولا در آژانس‌های تبلیغاتی، نشریات و روزنامه‌ها و برخی از ارگان‌های دولتی می‌توانند مشغول به کار شوند. با این وجود درآمد عکاسی کاملا با زیرشاخه‌ای که عکاس در آن فعالیت می‌کند، در ارتباط است. خوب است بدانید که معمولا عکاس‌های تبلیغاتی به نسبت سایر رشته‌ها درآمد بیشتری دارند.
در کنار این موضوع بیشتر عکاس‌ها می‌توانند با برگزاری کلاس‌های عکاسی مختلف و کارگاه‌های آموزشی از آموزش هنرشان، کسب درآمد کنند. البته یادتان باشد میزان درآمد حاصل از این دوره‌ها ارتباط مستقیمی با سطح کار و تجربه‌ی عکاس دارد و معمولا حقوق دریافتی عکاس‌های تازه‌کار کمتر است.
بازار کار رشته عکاسی در خارج از ایران
در بیشتر کشورهای دنیا برخلاف ایران، قانون کپی رایت به خوبی و درستی اجرا می‌شود و در نتیجه گاهی یک عکس خبری می‌تواند با ثبت یک لحظه‌ی خاص از جنگ یا یک تصویر ویژه از طبیعت، درآمد خوبی داشته‌باشد. اما تعداد این لحظات کم است و معمولا عکاسان تازه‌کار خیلی سخت به این سطح از درآمد می‌رسند.
با این وجود برای عکاسان همیشه در همه‌جای دنیا کار وجود دارد و کافی است که کمی با لنز وسیع‌تر به بازارهای روز نگاه کنید.
بازار کار رشته طراحی لباس در ایران
طراحی لباس یکی از رشتههای وسوسه‌انگیز شاخه‌ی هنر است. طراحان لباس تا دلتان بخواهد خلاقیت دارند، رنگ‌ها و جنس مواد و پارچه‌ها را مثل کف دستشان می‌شناسد و از همه مهم‌تر بلد هستند رنگ و جنس‌های مناسب را به شیوه‌ای نو در کنار هم قرار بدهند.
طراحان لباس و مد بعد از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه یا مراکز آزاد علمی می‌توانند به عنوان طراح لباس در صداوسیما، سینما، مزون‌ها یا سایر نهادهای مرتبط با مد و لباس مشغول به کار شوند.
متاسفانه بازار طراحی لباس در ایران چندان خوب نیست و برای موفقیت در این رشته باید صبر زیاد و پشتکار فراوانی داشته‌باشید. البته اگر بتوانید تجربه‌تان را در این مسیر افزایش بدهید، امکان کسب درآمد از طریق طراحی لباس یا آکسسوری برای افراد خاص فراهم است.
بازار کار طراحی لباس در خارج از ایران
طراحی لباس در خارج از کشور هم بازار کار چندانی ندارد چون شرکت‌های مد و لباس بزرگ معمولا ترجیح می‌دهند با طراحان تازه‌کار همکاری نکنند. از طرف دیگر رشد این شغل در آمریکا در طی چندسال اخیر نزدیک به صفر بوده در حالی‌که در سایر رشته‌ها و شغل‌ها این رقم حدود چهارده درصد است.
البته در مقابل کشوری مثل ترکیه هر ساله تعداد زیادی دانشجوی طراحی لباس را به دانشگاه‌هایش می‌کشاند و فارغ‌التحصیلان این رشته که استعداد خوبی از خودشان نشان بدهند؛ می‌توانند در بازار طراحی لباس ترکیه مشغول به کار شوند.
در آخر اینکه
چارلز کولی جامعه‌شناس آمریکایی می‌گوید: «هنرمند نمی‌تواند شکست بخورد، هنرمند بودن خود نوعی از موفقیت است.»
البته به نظر ما موفقیت هم درجه‌های مختلفی دارد؛ گاهی ما می‌توانیم در دامنه‌ی یک کوه بایستیم و از طبیعت لذت ببریم و گاهی هم خوب است که رنج سفر را به جان بخریم و تا قله‌های مرتفع‌تر برویم.
در این مقاله ما سعی کردیم با معرفی بازار کار رشته هنر در ایران و بازار کار رشته هنر در خارج از ایران شما را بهترین و پردرآمدترین رشتههای هنری آشنا کنیم. تا بتوانید با تصور یک چشم‌انداز روشن راحت‌تر به سمت قله و مقصد سفر کنید.
هرچند همین حالا و از روزی که تصمیم گرفتید یک هنرمند باشید، توانستید یکی از قله‌های زندگی را فتح کنید و پرچمتان را در یک نقطه‌ی ارزشمند به اهتزاز درآورید.
